'Franse' suite nr. 1 in d klein
BWV 812 uitgevoerd door Francesco Corti
in het Huis Bartolotti, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Klassiek
De eerste van de zes 'Franse' suites combineert een op en top Franse courante met een Duitse sarabande
De Suite in d klein is de meest klassieke van de zes ‘Franse’ suites. Bach houdt zich hier strikt aan de gebruikelijke opvolging van dansen: allemande, courante, sarabande, twee menuetten en een gigue. Volgens Francesco Corti is het misschien zelfs de meest archaïsche van al Bachs suites. Een ideaal stuk, kortom, om het genre en de verschillende dansvormen in hun meest zuivere vorm te leren kennen. Zou Bach de reeks daarom met dit stuk openen? Het is ook de suite waaraan Bach naderhand het minst gesleuteld heeft.
Het contrapunt is erg verzorgd en zelfs in de ogenschijnlijk simpele menuetjes is de meerstemmigheid complex. Dat geldt zeker ook voor de Allemande, die erg aan het repertoire voor luit doet denken met schijnbaar geïmproviseerde en harmonisch spannende gebroken akkoorden.
De Courante in deze suite is de meest Franse uit de hele reeks. De Franse courante had in die tijd een eerder langzaam karakter. Zo ontstond veel ruimte voor expressieve harmonische toevoegingen, een kans die Bach natuurlijk gretig benut. Van de ‘Franse’ suites bestaan verscheidene manuscripten waarin verschillende stadia van de stukken herkenbaar zijn. Francesco Corti speelt uit het manuscript van Heinrich Nicolaus Gerber, een leerling van Bach. Gerber noteerde heel veel versieringen. Al die opsmuk lijkt te bevestigen dat deze Courante een rustig tempo heeft. Anders zouden de vele versieringen simpelweg onspeelbaar zijn.
De Sarabande in deze suite is eerder Duits van karakter. De structuur wordt bepaald door de harmonische ontwikkeling, en niet door de melodie. Ook hier levert het manuscript van Gerber prachtige versieringen, door Francesco Corti gespeeld in de herhalingen.
De Gigue is geschreven in een ongebruikelijke en enigszins ouderwetse tweeledige maatsoort. Dit komt slechts twee keer voor in Bachs oeuvre. Het is een verwijzing naar de Duitse klaviertraditie van eerdere generaties (Froberger, Böhm en Buxtehude.)
‘Franse’ suites, BWV 812-817
Bach componeerde zijn ‘Franse’ suites als jonge dertiger toen hij werkzaam was aan het hof van Köthen. Maar met het hof hebben de suites niks te maken. Bach schreef ze voor didactisch gebruik in zijn eigen huiselijke kring. De eerste vijf komen in hun oorspronkelijke vorm voor in het muziekboekje dat hij in 1722, mogelijk als huwelijksgeschenk, samenstelde voor zijn tweede vrouw Anna Magdalena. Maar Bach bleef de stukken herwerken. De latere versies, aangevuld met een zesde suite, zijn overgeleverd dankzij de vele kopieën van leerlingen. Het zijn dankbare oefenstukken die ondanks een zekere compositorische complexiteit – het blijft Bach – geen extreme eisen stellen aan de speler.
De benaming ‘Frans’ stamt niet van Bach zelf en duikt voor het eerst op in een tekst uit 1762, twaalf jaar na Bachs dood. De stukken zijn ook niet per se meer Frans dan zijn andere suites voor klavier, net zomin als de eerder gecomponeerde ‘Engelse’ suites Engels van karakter zijn. Sterker nog, in zekere zin volgen de ‘Engelse’ suites, met hun uitgebreide preludes, meer het Franse model. Maar zoals meestal spreekt Bach hier een kosmopolitische taal, een geniale synthese van verschillende Europese stijlen.
De ‘Franse’ suites hebben geen prelude maar beginnen meteen met de eerste dans: een allemande. Daarna volgt het klassieke rijtje van courante, sarabande en gigue, met tussen de sarabande en de gigue een wat vrijere invulling, gaande van het menuet en de gavotte, tot de bourrée en de zeldzame loure.
Opnamelocatie: het Huis Bartolotti
Deze opname is gemaakt in het Huis Bartolotti, Herengracht 170 en 172. In het achterhuis van nr. 170 woonde en werkte van 1974 tot aan zijn dood in 2012 klavecinist, organist en dirigent Gustav Leonhardt. Leonhardt was een van de pioniers van de oudemuziekpraktijk in Nederland en is als docent en inspiratiebron bepalend geweest voor veel klavecinisten.
Het Huis Bartolotti is een van de meest imposante panden in de Amsterdamse Grachtengordel. Het werd omstreeks 1620 als woonhuis gebouwd in opdracht van de schatrijke zakenman Willem van den Heuvel, die veel geld had geërfd van een kinderloze aangetrouwde oom die uit Bologna kwam en Giovanni Battista Bartolotti heette. Het ontwerp, in Hollandse Renaissance-stijl, was hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de Amsterdamse stadsarchitect Hendrick de Keyser.
Door de eeuwen heen onderging het huis een splitsing en verschillende moderniseringen. Prachtige historische versieringen van de verschillende renovaties zijn nog steeds zichtbaar. Het Huis Bartolotti kwam in twee delen in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser, die er thans haar kantoor heeft.
- BWV
- 812
- Titel
- Suite in d klein
- Bijnaam
- 'Franse' suite nr. 1
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Franse suites (klavier), Klavierbüchlein für Anna Magdalena Bach
- Jaartal
- ca. 1722
- Stad
- Köthen
Achtergrondvideo's
Klavecinist Francesco Corti
“Deze Suite was waarschijnlijk een huwelijksgeschenk van Bach aan zijn tweede vrouw.”
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 13 oktober 2017
-
- Opnamedatum
- 28 januari 2017
-
- Locatie
- Huis Bartolotti, Amsterdam
-
- Klavecinist
- Francesco Corti
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie en interview
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera en licht
- Gijs Besseling, Nina Badoux
-
- Datahandling
- Eline Eestermans
-
- Interview
- Jan Van den Bossche
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met dank aan
- Vereniging Hendrick de Keyser
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!