Jesus schläft, was soll ich hoffen

Jesus schläft, was soll ich hoffen

BWV 81 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Shunske Sato
Waalse Kerk, Amsterdam

  • Menu
  • 1. Jesus schläft, was soll ich hoffen? (Arie)
  • 2. Herr! warum trittest du so ferne? (Rezitativ)
  • 3. Die schäumenden Wellen von Belials Bäche (Arie)
  • 4. Ihr Kleingläubigen (Arioso)
  • 5. Schweig, aufgetürmtes Meer! (Arie)
  • 6. Wohl mir, mein Jesus spricht (Rezitativ)
  • 7. Unter deinen Schirmen (Choral)

Achter de muziek

Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits

Levensstormen

Bach ontketent theater in de kerk

Bij zijn benoeming tot Thomascantor in 1723 kreeg Bach te horen dat zijn kerkmuziek niet te ‘opernhafftig’ mocht zijn, niet te opera-achtig. Zouden de heren van de Leipziger raad op de voorlaatste januaridag van 1724 aan de bepaling hebben teruggedacht? De cantate op die vierde zondag na Epifanie (Driekoningen) was Jesus schläft, was soll ich hoffen. De tekst heeft Matteüs 8:23-27 als onderwerp, over de discipelen op het meer die bang zijn voor de storm terwijl Jezus rustig slaapt. Ze wekken hem, waarna hij de wind tot bedaren brengt. Bach en zijn tekstdichter hebben er een beeldende scène van opera-achtige kwaliteit aan verbonden. "Bach is hier extreem theatraal", vindt bas Stephan MacLeod.

Een openingskoor is er niet, de alt mag zich direct afvragen: Jezus slaapt, wat heb ik te hopen? In deze eerste aria voegt Bach aan het strijkersensemble twee altblokfluiten toe die amper een zelfstandige rol vervullen en hoofdzakelijk de vioolpartijen een octaaf hoger verdubbelen. Het gaat hier duidelijk om de klankkleur: de lieflijke blokfluit wordt in de barok vaak ingezet als de slaap of dood ter sprake komt. Hier zijn ze beide aan de orde! Dit is niet zomaar een slaapliedje, het is tegelijk ook een klaagzang om het vermeende uitblijven van hulp in het aangezicht van de dood.

Die storm breekt los in de tweede aria, waar de tenor door voortrazende snelle noten van de strijkers wordt vergezeld. Te midden van het geweld treedt driemaal een korte periode van rust op (adagio): een modelvoorstelling van de christen met Godsvertrouwen. Maar even zo vaak steken de levensstormen hun kop weer op, in een poging dat vertrouwen te ondermijnen.

De woorden van de ontwaakte Jezus zijn toebedeeld aan de bas, die in een kort arioso de cruciale vraag stelt: Jullie kleingelovigen, waarom zo bang? Dit arioso is het vierde deel van de zevendelige cantate en vormt dus letterlijk het hart ervan. In de aria die erop volgt, maant Jezus de storm en het meer met gezag tot bedaren. Stephan MacLeod hoort dat gezag vooral in de partijen van de twee hobo’s d’amore. De les volgt in het erop volgende recitatief en het afsluitende koraal: vertrouw te allen tijde op Jezus. Het slotkoraal is de tweede strofe uit het koraal Jesu, meine Freude, dat we van Bach ook in motetvorm kennen.  

BWV
81
Titel
Jesus schläft, was soll ich hoffen
Genre
cantates
Jaartal
1724
Stad
Leipzig
Tekstdichter
onbekend, psalm 10:1 en Mattheus 8:26, koraal van Johann Franck (1653)
Bestemming
vierde zondag na Epifanie (Driekoningen)
Eerste uitvoering
30 januari 1724

Achtergrondvideo's

Bas Stephan MacLeod

“Bach kiest in deze cantate voor theater en spektakel met sterke contrasten tussen hoop en vrees.”

Teksten

Origineel

1. Arie (Alt)
Jesus schläft, was soll ich hoffen?
Seh ich nicht
mit erblasstem Angesicht
schon des Todes Abgrund offen?

2. Rezitativ (Tenor)
Herr! Warum trittest du so ferne?
Warum verbirgst du dich zur Zeit der Not,
da alles mir ein
kläglich Ende droht?
Ach, wird dein Auge nicht
durch meine Not beweget
so sonsten nie zu schlummern pfleget?
Du wiesest ja mit einem Sterne
vordem den neubekehrten Weisen,
den rechten Weg zu reisen.
Ach leite mich durch deiner Augen Licht,
weil dieser Weg
nichts als Gefahr verspricht.

3. Arie (Tenor)
Die schäumenden Wellen
von Belials Bächen
verdoppeln die Wut.
Ein Christ soll zwar wie Wellen stehn,
wenn Trübsalswinde um ihn gehn,
doch suchet die stürmende Flut
die Kräfte des Glaubens
zu schwächen.

4. Arioso (Bass)
Ihr Kleingläubigen,
warum seid ihr so furchtsam?

5. Arie (Bass)
Schweig, aufgetürmtes Meer!
Verstumme, Sturm und Wind!
Dir sei dein Ziel gesetzet,
damit mein auserwähltes Kind
kein Unfall je verletzet.

6. Rezitativ (Alt)
Wohl mir, mein Jesus spricht ein Wort,
mein Helfer ist erwacht,
so muss der Wellen Sturm,
des Unglücks Nacht
und aller Kummer fort.

7. Choral
Unter deinen Schirmen
bin ich für den Stürmen
aller Feinde frei.
Lass den Satan wittern,
Lass den Feind erbittern,
Mir steht Jesus bei.
Ob es itzt gleich kracht und blitzt,
ob gleich Sünd und Hölle schrecken,
Jesus will mich decken.



Vertaling

1. Aria
Jezus slaapt, wat moet ik hopen?
Zie ik niet al
met doodsbleek gezicht
de afgrond van de dood open?

2. Recitatief
Heer! Waarom blijft u zo ver weg?
Waarom verbergt gij u in tijd van nood
waar mij een totaal
ellendig einde bedreigt?
Ach, als u mijn nood zou zien
zou u toch zeker
geen oog dicht doen?
U wees immers met een ster
de nieuw-bekeerde wijzen
de goede weg te reizen.
Ach leid mij door het licht van uw ogen
omdat deze weg een en
al gevaar is.

3. Aria
De schuimende golven van
Belials beken
verdubbelen hun woeden.
Een Christen moet wel als een rots staan
als de winden van tegenspoed om hem heen gieren, dan probeert de aanstormende vloed de krachten van het geloof
te verzwakken.

4. Arioso
Gij kleingelovigen,
waarom zijt gij zo bevreesd?

5. Aria
Zwijg, torenhoge zee!
Verstom, storm en wind!
Op je plaats,
opdat geen ongeluk
mijn uitverkoren kind verwondt.

6. Recitatief
Gelukkig, mijn Jezus spreekt een woord,
mijn helper is ontwaakt.
Dan moet de storm van golven,
de nacht van ongeluk
en alle smart verdwijnen.

7. Koraal
Onder uw hoede
ben ik voor de stormen
van alle vijanden vrij.
Laat de satan woeden,
laat de vijand tieren,
Jezus staat mij bij.
Of het nu tegelijk kraakt en bliksemt
of zonde en hel mij verschrikken,
Jezus zal mij beschermen.



Credits

  • Publicatiedatum
    27 oktober 2017
  • Opnamedatum
    21 januari 2017
  • Locatie
    Waalse Kerk, Amsterdam
  • Viool en leiding
    Shunske Sato
  • Sopraan
    Marjon Strijk
  • Alto
    Robin Blaze
  • Tenor
    Daniel Johannsen
  • Bas
    Stephan MacLeod
  • Viool 1
    Sayuri Yamagata, Lidewij van der Voort
  • Viool 2
    Annelies van der Vegt, Paulien Kostense, Anneke van Haaften
  • Altviool
    Staas Swierstra, Jan Willem Vis
  • Cello
    Lucia Swarts, Ruth Verona
  • Contrabas
    Robert Franenberg
  • Blokfluit
    Martin Stadler, Benny Aghassi
  • Hobo
    Martin Stadler, Peter Frankenberg
  • Fagot
    Benny Aghassi
  • Orgel
    Leo van Doeselaar
  • Klavecimbel
    Siebe Henstra
  • Regie
    Bas Wielenga
  • Regieassistent
    Ferenc Soetman
  • Muziekopname
    Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
  • Audiomontage -en mix
    Guido Tichelman
  • Camera
    Merijn Vrieling, Martin Struijf, Chris Reichgelt, Thijs Struick
  • Camera stagiair
    Klazina Westra
  • Licht
    Zen Bloot
  • Lichtassistent
    Henry Rodgers, Teun Pulles
  • Beeldtechniek
    Vincent Nugteren
  • Stagiair beeldtechniek
    Jildert Hof
  • Settechniek
    Justin Mutsaers
  • Datahandling
    Jesper Blok
  • Projectmanager NEP
    Peter Ribbens
  • Interview
    Onno van Ameijde, Marloes Biermans
  • Productie concert
    Imke Deters
  • Productie opname
    Jessie Verbrugh

Help ons All of Bach te voltooien

Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!