Fuga sopra il Magnificat

Fuga sopra il Magnificat

BWV 733 uitgevoerd door Matthias Havinga
Sint-Bavokerk, Haarlem

Achter de muziek

Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits

Een moeilijke melodie

Bach houdt zijn luisteraar een beetje voor de gek met een quasi-fuga

In deze dichte orgelprelude zou je gezien de titel Fuga sopra il Magnificat een meer prominente functie voor de melodie verwachten. Maar de gregoriaanse Magnificat-melodie die Bach hier gebruikt, is hardnekkig. Ze komt hoorbaar uit een ander muzikaal tijdperk waarin de oude kerktoonsoorten nog domineerden.

Of we te maken hebben met een fuga valt zelfs nog te bezien. Het is wel zeker dat we het ‘sopra’ in de titel letterlijk moeten noemen. Het betekent hier niet ‘op basis van’ zoals meestal, maar ‘bovenop’ of liever ‘tussendoor’. Bach knipt de melodie van het Magnificat in tweeën en beperkt zich vervolgens bewust tot statements van de eerste helft. Pas op het allerlaatst maakt hij de frase af in het plots sprekende pedaal.
De tweede melodiehelft biedt namelijk een harmonisch uitdaging: vijf keer dezelfde toon waarvoor Bach in de bovenstemmen een creatieve oplossing moest vinden.
Praktisch als altijd plaatste hij tegenover de eenvoudige melodie een ware schatkist aan kleine motiefjes. Zo horen we door het hele stuk het loopje uit maat 2 terugkomen, net als de springende noten uit maat 3, die kunnen worden omgekeerd, uitgerekt, gehalveerd, verdubbeld… Maar motiefjes maken nog geen fuga, geen echte. Hier gedragen thema’s zich niet zoals het hoort en áls de fugatische trukendoos open gaat, dan gaat het meer om het effect dan volgens de regels van de kunst. En tóch trappen we met open ogen in deze ‘fuga’. Niet slecht voor een jonge componist!

Orgel
Deze opname is gemaakt op het beroemde Müller-orgel in de Grote of Sint-Bavokerk in Haarlem. Het is een zeer bijzonder instrument uit 1738. Zowel Georg Friedrich Händel als Wolfgang Amadeus Mozart reisden naar Haarlem af om dit orgel te bespelen! Händel was erg gecharmeerd van het bijzondere Vox Humana-register. Het orgel telt ruim 5000 pijpen, verdeeld over 64 registers, en heeft drie manualen en pedaal.

BWV
733
Titel
Fuga sopra il Magnificat
Instrument
orgel
Genre
orgelwerken
Jaartal
1708-1717
Stad
Weimar
Bijzonderheden
Deze koraalbewerking is ook overgeleverd als werk van Johann Ludwig Krebs.

Achtergrondvideo's

Organist Matthias Havinga

“Matthias Havinga legt uit hoe Bach een eenvoudige melodie meer kleur geeft”

Teksten

Origineel

Vertaling

Credits

  • Publicatiedatum
    12 januari 2018
  • Opnamedatum
    21 september 2016
  • Locatie
    Sint-Bavokerk, Haarlem
  • Organist
    Matthias Havinga
  • Orgel
    Christian Müller, 1738
  • Regie
    Bas Wielenga
  • Muziekopname
    Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
  • Audiomontage -en mix
    Guido Tichelman
  • Camera
    Bas Wielenga, Jeroen Simons
  • Licht
    Gregoor van de Kamp
  • Interview
    Onno van Ameijde, Marloes Biermans
  • Productie
    Jessie Verbrugh

Help ons All of Bach te voltooien

Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!