Erbarm dich mein, o Herre Gott
BWV 721 uitgevoerd door Leo van Doeselaar
Martinikerk, Groningen
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Simpelweg uniek
Bach betrapt met z'n oren wijd open
Op carrière-reis van stad tot stad – Lüneburg, Arnstadt, Mühlhausen, Weimar, Köthen, Leipzig – zag Bach zijn roem als organist groeien. Die reputatie wordt misschien het best geïllustreerd met een episode uit 1717, toen hij het in Dresden zou opnemen tegen de internationaal beroemde virtuoos Louis Marchand. De Fransman koos het hazenpad, nog voor iemand ook maar een noot had gespeeld. De Duitser won deze thuiswedstrijd dan ook met de vingers in de neus.
Toch moest zelfs een vanzelfsprekend genie als Bach zijn draai vinden, zoals blijkt uit deze rechttoe-rechtaan koraalbewerking van rond 1704. Hij zet de melodie in halve noten in de bovenstem op een begeleiding van herhaalde vier- en vijfstemmige akkoorden in achtste noten. Niets meer dan dat, en voldoende voor de grote Bachkenner Albert Schweitzer om begin twintigste eeuw te poneren dat zo’n eenvoudig stuk nooit uit Bachs pen had kunnen vloeien. Het werkje, overgeleverd in een kopie van ‘koralenman’ Walter, wordt inmiddels wel aan Bach toegeschreven, al kennen we geen ander voorbeeld van deze stijl in zijn oeuvre.
Een experiment dus, waarvoor we geen voorbeelden vinden bij de complexe Noord-Duitse stijl van Buxtehude en omgeving, maar wel bij Kuhnau, die als net-benoemde Thomascantor breed gekend was. In zijn eerste ‘bijbelse’ klaviersonate (1700) laat hij de onderdrukte Israëlieten op precies zo’n achtstenbegeleiding het koraal Aus tiefer Not ‘zingen’ – overigens opnieuw een boetepsalm. Andere voorbeelden, ook harmonisch, zijn langzame delen uit Corelli’s sonates uit 1694. Later zou Bach nog voortbouwen op die Italiaanse inspiratie, zoals in het Concerto nach Italianischem Gusto, BWV 971, maar ook in tal van cantates en concerten.
- BWV
- 721
- Titel
- Erbarm dich mein, o Herre Gott
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Jaartal
- ca. 1704?
- Bijzonderheden
- De enige bron is een vroeg achttiende-eeuws manuscript met behalve muziek van Bach nog werken van Buxtehude, Pachelbel, Weckmann en anderen. De handschriften van J.G. Walter (hij noteerde wellicht zelf 'J.S.B.' bij zijn kopie van BWV 721) en vader en zoon Krebs zijn te herkennen.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 19 september 2014
-
- Opnamedatum
- 8 oktober 2013
-
- Locatie
- Martinikerk, Groningen
-
- Organist
- Leo van Doeselaar
-
- Orgel
- Arp Schnitger, 1692
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Jan Van den Bossche, Frank van der Weij
-
- Directors of photography
- Jorrit Garretsen, Sal Kroonenberg
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Beeldmontage
- Dylan Glyn Jones
-
- Kleurcorrectie
- Jef Grosfeld
-
- Productie-assistentie
- Marco Meijdam, Zoë de Wilde
-
- Interview
- Onno van Ameijde
-
- Met dank aan
- Jan Haak
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!