Fantasia super: Komm, heiliger Geist, Herre Gott
BWV 651 uitgevoerd door Leo van Doeselaar
Sint-Catharinakerk, Hamburg
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Spreken in tongen
In alle hectiek is de bas een baken van rust.
Het overweldigende begin van deze groots opgezette koraalfantasie verwijst haast letterlijk naar het begin van Handelingen 2 uit de Bijbel. Daarin gaat het over Pinksteren: “Toen de dag van het Pinksterfeest aanbrak waren ze allen bij elkaar. Plotseling klonk er uit de hemel een geluid als van een hevige windvlaag, dat het huis waar ze zich bevonden geheel vulde. Er verschenen aan hen een soort vlammen, die zich als vuurtongen verspreidden en zich op ieder van hen neerzetten, en allen werden vervuld van de heilige Geest en begonnen op luide toon te spreken in vreemde talen, zoals hun door de Geest werd ingegeven.”
De onderliggende koraalmelodie, die Bach ook gebruikt in verschillende Pinkstercantates, klinkt in het pedaal. Maar pas nadat daar eerst een lang aangehouden noot, een zogenoemd orgelpunt, ons dreunend in de oren heeft geklonken. Leo van Doeselaar gaat daar in het interview uitgebreid op in. Met korte onderbrekingen komt vervolgens de hele koraalmelodie aan bod. Die blijft een onafhankelijk baken van rust in de om elkaar heen wervelende noten van de bovenste partijen. Net als in de veel kortere oerversie van dit koraal, die zeer waarschijnlijk uit Weimar stamt, put Bach met veel fantasie uit allerlei compositorische vaatjes. Zo stoffeert hij met verve de hectiek van ‘het spreken in tongen’, waar ook de koraaltekst aan refereert. Alle turbulentie komt ten slotte ten einde met een kort maar krachtig halleluja.
18 Choräle/Leipziger Choräle, BWV 651-668
In de laatste tien jaar van zijn leven verzamelde en vervolmaakte Bach een reeks koraalbewerkingen, vermoedelijk met het plan ze, net als het derde deel van de Clavier-Übung in 1739, in druk te laten verschijnen. Het gaat om een selectie van zijn composities uit veel vroegere jaren, toen hij in Weimar, Arnstadt en Mühlhausen als organist werkzaam was. De verzameling werd bekend onder de noemer 18 Choräle of Leipziger Choräle. Overigens is 18 koralen een misleidende titel. De set bevatte oorspronkelijk 17 stukken. Het achttiende, Vor deinen Thron tret ich (BWV 668), is later aan Bachs manuscript toegevoegd.
- BWV
- 651
- Titel
- Fantasia super: Komm, Heiliger Geist, Herre Gott
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- 18 Choräle (orgel)
- Jaartal
- 1708-1717/1739-1742
- Stad
- Weimar/Leipzig
- Bijzonderheden
- Maakt deel uit van een handschrift met 17 koraalbewerkingen, BWV 651-667, die Bach in de jaren 40 van de 18de eeuw verzamelde en waarvan de oerversies soms nog stammen uit zijn periode in Weimar.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 19 februari 2016
-
- Opnamedatum
- 21 oktober 2014
-
- Locatie
- Sint-Catharinakerk, Hamburg
-
- Organist
- Leo van Doeselaar
-
- Orgel
- Verschillende bouwers van de 15de tot de 19de eeuw. Reconstructie: Flentrop 2013
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Jan Van den Bossche
-
- Directors of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera assistenten
- Andreas Grotevent, Lucas Lütz
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Beeldmontage
- Jasper Verkaart
-
- Interview
- Onno van Ameijde
-
- Met dank aan
- Vadim Dukart, Andreas Fischer
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!