Prelude en fuga in d klein
BWV 539 uitgevoerd door Reitze Smits
Grote of Jacobijnerkerk, Leeuwarden
Achter de muziek
Een negentiende-eeuwse compositie?
De authenticiteit van de Prelude en fuga in d klein is niet onbetwist
Bach was een liefhebber van het duo prelude (of toccata) en fuga. In het eerste deel kon hij zijn fantasie de vrije loop laten, om dan in het tweede deel zijn compositietechnische hoogstandjes te tonen. Maar niet alle van een BWV-nummer voorziene prelude-en-fugaparen zijn onbetwistbaar door Bach zelf geschreven. Van de Prelude en fuga in d klein is de herkomst op z’n minst dubieus.
Zeker is wel dat aan de fuga het tweede deel van Bachs Sonate voor viool solo, BWV 1001 uit 1720 ten grondslag ligt. Maar dat hoeft allerminst te betekenen dat de componist ook verantwoordelijk is voor deze bewerking. Verschillende onderzoekers benadrukken dat het op het lijf van de viool geschreven origineel een noviteit was, waarin de grenzen van de instrumentale mogelijkheden met groot virtuoos vertoon werden opgerekt. De bewerking is volgens sommigen eigenlijk niet meer dan een braaf aftreksel daarvan. Niets voor Bach om zoiets af te leveren, maar wellicht wel iets voor een van zijn leerlingen. Organist Reitze Smits legt in het interview uit dat hij daar heel anders over denkt. Volgens hem heeft Bach in de orgelversie pas zijn ware bedoelingen met dit stuk prijs.
Aan de voorafgaande tweestemmige prelude kleven weer andere bezwaren. Want wat doet dit verhoudingsgewijs korte en simpele voorspel hier eigenlijk? Zou Bach zelf niet veel eerder hebben gekozen voor een bewerking van het eerste deel van diezelfde solosonate – gesteld dan dat hij toch verantwoordelijk is voor de klavierfuga? De herkomst van de prelude is bovendien compleet duister, want het stukje is pas in de vroege negentiende eeuw opgedoken en samengevoegd met de fuga.
Uiteraard zijn er ook andere meningen. Dat de gedurfd-pretentieloze prelude een wonder van elegantie is, bijvoorbeeld. Of dat de op een viool hondsmoeilijke gesuggereerde meerstemmigheid op het orgel zijn ware bestemming vindt.
Het laat zien hoe moeilijk het is, zelfs voor musicologen die hun hele leven met Bach hebben doorgebracht, om de vinger te leggen op dat wat zijn meesterschap uitmaakt.
- BWV
- 539
- Titel
- Prelude en fuga in d klein
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Jaartal
- na 1720
- Stad
- Köthen/Leipzig
- Bijzonderheden
- De fuga is een bewerking van het tweede deel van de Sonate voor viool, BWV 1001 uit 1720; van ditzelfde deel bestaat ook een versie voor luit, BWV 1000.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 26 juni 2015
-
- Opnamedatum
- 15 september 2014
-
- Locatie
- Grote of Jacobijnerkerk, Leeuwarden
-
- Organist
- Reitze Smits
-
- Registrant
- Mayuko Banno
-
- Orgel
- Christian Müller, 1727
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Jan Van den Bossche
-
- Directors of photography
- Diderik Evers, Ruben van den Broeke
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Beeldmontage
- Dylan Glyn Jones
-
- Kleurcorrectie
- Jef Grosfeld
-
- Productie-assistentie
- Hanna Schreuders
-
- Met dank aan
- Rob Tigchelaar